Wijn uit Nederland: algemene weetjes
Hoe groot is het Nederlandse areaal wijngaarden? Wat zijn de kwaliteitsclassificaties? En welke druivenrassen staan aangeplant? Op deze pagina vind je algemene informatie over wijnland Nederland.
Algemeen over wijn uit Nederland
Nederland is een relatief jong wijnland. Toch hebben we een rijke geschiedenis als het aankomt op wijn. Honderden jaren geleden maakten de Romeinen hier al wijn. Het wijnland zoals we dit nu kennen is ontstaan in 1970 en heeft rond de eeuwwisseling een flinke boost gehad. Daardoor zijn er inmiddels zo’n tweehonderd commerciële wijngaarden, die bij elkaar opgeteld ruim 300 hectare wijnstokken hebben aangeplant.
De cijfers
De meeste wijnboeren zitten in Limburg, op de voet gevolgd door Gelderland. Maar ook in Noord-Brabant, Overijssel, Zeeland, Noord-Holland, Friesland, Groningen, Drenthe, Zuid-Holland, Utrecht en Flevoland vind je wijngaarden. Naast de vele kleinere wijngaarden zijn er een aantal grotere met meer dan tien hectare. Deze zitten onder andere in Limburg, Zeeland en Gelderland. Al die wijnboeren bij elkaar produceren jaarlijks meer dan 1 miljoen flessen Nederlandse wijn: ongeveer driekwart is witte wijn, de rest rode wijn of rosé. Ieder jaar is een steeds groter deel daarvan bovendien parelwijn of mousserende wijn uit Nederland.
In de kwaliteit en productie wordt Nederland vaak vergeleken met nabijgelegen wijnlanden zoals Duitsland en Frankrijk. Nederland is natuurlijk vele malen kleiner. Bovendien gaan in deze buurlanden de wijnhuizen vaak al eeuwen van generatie op generatie. Terwijl de meeste Nederlandse wijnboeren nog altijd de oprichter zijn van het bedrijf. Dankzij hun toenemende kennis en advies over het telen is de kwaliteit van Nederlandse wijnen steeds beter. Jaar na jaar worden er mooiere wijnen gemaakt, zo blijkt uit de uitslagen van de jaarlijkse wijnkeuring.
Bovendien is de grond in Nederland schaars, waardoor de wijnsector nooit zo groot kan worden als in Duitsland of Frankrijk. Daarom ligt de focus de komende jaren op het verstevigen van de kennis, ontwikkeling van de kwaliteit en duurzaamheid (wijn uit Nederland als streekproduct). De verwachting is dat het areaal blijft groeien, maar meer stapsgewijs dan de afgelopen twintig jaar.
De kwaliteit: BOB’s en BGA’s
Dankzij steeds professionelere teelt- en vinificatietechnieken en scholing maken Nederlandse wijnboeren ieder jaar kwalitatief betere wijn, zoals blijkt uit de resultaten bij buitenlandse keuringen. Sinds de terugkomst van wijn in Nederland (rond 1970) zijn er flinke sprongen gemaakt in de kwaliteit.
Nederland kent vandaag de dag twee soorten kwaliteitsclassificaties. De eerste is de BGA: de Beschermde Geografische Aanduiding. In Nederland heeft elke provincie zo’n BGA. De andere en tevens hoogste classificatie is de BOB, wat staat voor Beschermd Oorsprongsgebied. In totaal zijn er zeven BOB’s in Nederland.
Klimaat
Nederland staat bekend om zijn gematigde zeeklimaat. Een lastig klimaat met koele zomers en vaak natte winters. In Zuid-Limburg staan al jarenlang klassieke druivenrassen aangeplant, maar door de toenemende zonuren voelen ze zich ook steeds meer thuis op andere plekken in Nederland. En door de komst van nieuwe druivenrassen is druiventeelt in heel het land makkelijker geworden. Ook de klimaatverandering speelt daarbij een rol: in Zuid-Limburg is het tegenwoordig ongeveer net zo warm als het in de jaren tachtig was in de Bourgogne. Toch zorgt de klimaatverandering ook voor problemen in de wijnbouw. Uitersten van droogte, late nachtvorst en extreme regenval maken het werk van de wijnboer niet makkelijker.
De afgelopen wijnjaren waren in Nederland dan ook wisselend qua klimaat. Zo zijn 2022 en 2023 de beste jaren ooit gebleken. Het jaar 2022 kende een droge, warme zomer en lang seizoen zorgden voor een recordopbrengst. De zomer van 2023 begon met veel regen, maar door de zonnige nazomer was er uiteindelijk alsnog een recordhoeveelheid druiven geoogst. Ook in 2018 viel de oogst beduidend groter uit. Dankzij een warme zomer waren de druiven snel en goed rijp. Daar staat tegenover dat 2019, 2020 en 2021 een stuk gemiddelder waren. Het jaar 2021 is vooral de boeken in gegaan als een nat en koud jaar waardoor druiven niet perfect rijpten en de jaren daarvoor was er veel regen in het najaar, waardoor er schimmels ontstonden.
Druivenrassen in Nederland
Wijnboeren in Nederland mogen kiezen uit alle druiven die op de internationale druivenlijst staan. Willen ze de BGA-classificatie op hun etiket vermelden? Dan hebben ze keuze uit ruim 100 verschillende druivenrassen. Een deel daarvan is ‘klassiek’ en kennen we uit bekende wijnlanden als Frankrijk en Duitsland. De andere druivenrassen zijn ‘nieuw’. Dit zijn de rassen die aan het einde van de vorige eeuw of na 2000 gekruist zijn en onder andere minder gevoelig zijn voor schimmels. Daardoor hebben ze minder gewasbeschermingsmiddelen nodig. De druiven die het meest zijn aangeplant zijn solaris, johanniter en regent.
Jaarlijkse wijnevenementen
Nederland is aan het uitgroeien tot een echt wijnland. Jaarlijks zijn er verschillende terugkerende evenementen, zowel landelijk als in specifieke regio’s. Landelijk is september de wijnmaand. Als de wijngaarden op hun mooist zijn en de druiven bijna klaar zijn voor de oogst, openen wijnboeren hun poorten voor bezoekers tijdens de Wijngaarden Open Dag.
De uitslagen van de Wijnkeuring van de Lage Landen worden ook in september bekendgemaakt tijdens een feestelijke bijeenkomst. Wijnboeren uit Nederland en België kunnen zelf kiezen welke wijnen ze insturen. Sinds 2017 keurt een onafhankelijk proefpanel van het Deutsche Weinbauamt elke wijn. Het groeiende aantal medailles bevestigt de stijgende kwaliteit van wijn uit Nederland en België.