Druiventeelt in Nederland
Wijn begint in de wijngaard, daar waar de druiven groeien en langzaam rijpen tot aan de oogst. Maar een wijngaard is niet in een dag volwassen. Daar gaat een paar jaar aan vooraf en begint bij het planten van de stokken. De wijnboer moet daarbij met allerlei factoren rekening houden. Welke bodem is er? Hoe gezond is die bodem? Wat is de ligging van de wijngaard? Hoeveel stokken wil hij planten? Kortom: de druiventeelt.
Druiventeelt: van wijngaard tot kelder
Na de aanplant duurt het ongeveer drie jaar totdat de wijnstok zijn eerste druiven geeft om wijn mee te maken. In die tijd (en ook de jaren daarna) komt de wijnboer telkens voor tal van nieuwe keuzes te staan. Hij moet bepalen volgens welke methode hij de wijnstokken gaat snoeien en met welke machines hij wil werken in de wijngaard. Het meeste werk vindt dus plaats tussen de druivenranken. Pas nadat de druiven zijn geoogst is het tijd om er daadwerkelijk wijn van te maken in de kelder. Hoewel het meeste werk in de kelder ‘s winters wordt gedaan, is er altijd wel iets te doen in de wijngaard.
Overzicht wijnjaar
Een wijnboer beweegt in zijn werk mee met de seizoenen. Bij druiventeelt en het maken van wijn is er dag in dag uit werk aan de winkel. In de winter zijn de stokken in winterslaap, dan vindt de snoei plaats en worden de takken aangebonden. Zodra de lente begint, ontluikt de plant uit zijn winterslaap en begint hij langzaam weer tot bloei te komen. ’s Zomers is het tijd om de druiventrossen uit te dunnen en de wijnstok te ontbladeren. In de herfst staat natuurlijk de oogst centraal. Een overzicht van het wijnjaar.
Januari en februari
In de wijngaard | De wijnstokken zijn in winterslaap en zien er dood uit. Toch zijn ze dat niet: ze doen juist energie op voor de bloeiperiode. In deze maanden snoeit de wijnboer de droge en verhoute takken weg zodat de druivenrank niet gaat woekeren. Deze snoei is belangrijk voor de druiventeelt, want hiermee bepaalt de wijnboer hoeveel druiven er straks aan de stok groeien. Minder takken en knoppen betekent minder, maar kwalitatief betere druiven.
In de kelder | De druiven die in het najaar zijn geoogst, zijn inmiddels wijn. Deze wijn moet regelmatig geproefd en geanalyseerd worden om te bepalen wat de wijnmaker ermee wil doen en wanneer de wijn klaar is.
Maart, april en mei
In de wijngaard | De takken die bij de wintersnoei zijn geselecteerd moeten gebogen en vastgebonden worden aan de draden. Daarna beginnen de knoppen langzaam te groeien en ontkiemen de eerste bladeren. In deze periode van de druiventeelt is er altijd risico op vorstschade. Bevriezen de knoppen? Dan is de kans klein dat ze het overleven. Bij zonnig en warm weer groeit de plant snel en haalt de wijnboer de extra scheuten weg. Zo voorkomt hij dat de druivenrank gaat woekeren en gaan de voedingsstoffen en energie naar de juiste takken toe, daar waar later de druiventrossen aan groeien.
In de kelder | Wijnen die jong gedronken worden zijn vaak rond deze periode klaar om gebotteld te worden. De wijnmaker zorgt dat alles klaarstaat om de nieuwe wijn in de fles te doen. Is het een wijn die langer moet rijpen? Dan kan hij ervoor kiezen de wijn over te hevelen naar een andere tank of vat, zodat het bezinksel eruit wordt gehaald.
Juni en juli
In de wijngaard | Deze periode begint met de bloei! Vanuit de bloemen ontstaan mini-trossen met kleine, groene en harde druiven. Deze blijven groeien in de zomermaanden en veranderen langzaam van kleur. Intussen groeien de takken ook door en moet de wijnboer deze opbinden. Bladeren die rondom de druiventrossen hangen worden eventueel weggehaald, zodat de wind de druiven droogt en er minder kans is op schimmels. De wijnboer moet constant alert zijn wat er in zijn wijngaard gebeurt, want de kans op schimmels, ongedierte of zelfs zonnebrand is groot.
In de kelder | In deze periode worden de wijnen gebotteld die langer hebben mogen rijpen. Bijvoorbeeld van eerdere jaren. Vaak zorgt de wijnboer er ook voor dat de voorraad kleiner wordt en hij de laatste wijnen verkoopt, zodat er straks plaats is voor de nieuwe oogst.
Augustus
In de wijngaard | Dit is de maand dat de druiven echt beginnen te rijpen. Er zitten steeds meer suikers in, de steeltjes worden dikker en de kleur van de pit wordt donkerder. Druiven die achterblijven en nog niet verkleurd zijn, worden weggeknipt. Zo blijven alleen de beste druiven hangen om rijp te worden voor de oogst en is de opbrengst kwalitatief beter. Zijn er te veel bladeren? Dan kan de wijnboer deze snoeien.
In de kelder | De oogst staat voor de deur, dus het is tijd om de kelder gereed te maken. Alle apparatuur en materialen worden schoongemaakt en klaargezet om de nieuwe druiven straks gelijk te verwerken.
September en oktober
In de wijngaard | Tijd voor de oogst! Afhankelijk van de druivensoort begint de wijnboer in september of oktober met plukken. Tot die tijd is het billen knijpen, want er liggen nog steeds veel risico’s op de loer. Zo is er kans op schimmels of kan de Suzuki-vlieg roet in het eten gooien. Dit vliegje prikt gaatjes in de druiven en vreet ze van binnenuit aan. Een fikse regen- of hagelbui kan in deze periode ook funest zijn en zomaar een deel van de druiven kapot maken. Overleven de druiven het en zijn ze goed rijp? Dan begint de oogst. De meeste wijnboeren in Nederland oogsten met de hand. Sommigen gebruiken oogstmachines.
In de kelder | Check-check-dubbelcheck, staat alles klaar? Is alle apparatuur in huis? Staan de vrijwilligers in de startblokken om te oogsten? Zodra de druiven perfect rijp zijn, is het zaak ze zo snel mogelijk te oogsten.
November en december
In de wijngaard | De druiven zijn geoogst, de wijngaard begint aan zijn winterslaap. Wist je dat een wijnstok prima tegen vrieskou kan? Zolang het maar niet voor een langere periode kouder is dan -15 graden.
In de kelder | Het is tijd om de wijn te maken. Na de oogst zijn (afhankelijk van het type wijn) de druiven ingeweekt en geperst. In de weken daarna vindt de vergisting plaats en worden de druivenschillen ondergedompeld zodat de rode wijnen hun kleur krijgen. Sommige wijnmakers doen hun wijn dan ook al in eikenhouten vaten voor houtrijping. Verder worden de wijnen helder gemaakt met klaringsmiddel en is het tijd om te proeven wat het voorlopige resultaat is van weer een nieuw oogstjaar.